Tâm Sen (Embryo Nelumbinis)

Tâm Sen (Embryo Nelumbinis)

Tâm Sen (Embryo Nelumbinis), còn được biết đến với tên gọi tim sen, là một vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền, thường được sử dụng dưới dạng trà giúp an thần, thanh nhiệt và chữa mất ngủ. Trong bài viết này, Trung Tâm Thuốc Central Pharmacy (trungtamthuoc.com) xin gửi đến bạn đọc những thông tin đầy đủ và chi tiết về công dụng, đặc điểm cũng như thành phần hóa học của tâm sen.

Tổng quan về Tâm Sen

Tên gọi và danh pháp

• Tên Tiếng Việt: Tâm sen
• Tên gọi khác: Liên tâm, liên tử tâm, nhụy sen, phôi sen, tim sen
• Tên khoa học: Embryo Nelumbinis (Nelumbo nucifera Gaertn Nelumbonaceae)

Đặc điểm tự nhiên Của Tâm Sen (Embryo Nelumbinis)

Sen (Nelumbo nucifera) là một loài cây thủy sinh thuộc nhóm cây thân thảo, sống chủ yếu ở các hồ nước hoặc khu vực bùn lầy. Rễ sen sống chìm trong bùn, thân rễ to, chắc, có hình trụ dài và mọc bò lan dưới đất. Từ thân rễ mọc lên những mấu rễ mới, sau đó phát triển thành thân và lá sen.

Lá sen có hình tròn, mọc cao hẳn so với mặt nước, với đường kính rộng từ 30cm đến 40cm. Phiến lá dạng khiên, trên bề mặt có nhiều lông tơ nên có đặc tính chống thấm nước rất tốt. Cuống lá sen có gai nhỏ, cứng và nhọn.

Hoa sen có kích thước lớn, với màu sắc chủ yếu là trắng hoặc hồng. Hoa lưỡng tính và có nhiều cánh hoa, trong đó cánh ngoài cùng có màu xanh nhạt giống với đài hoa. Cuống hoa tương tự cuống lá, nhưng dài và khỏe hơn để nâng đỡ hoa sen lớn.

Hạt sen là dạng quả bế nhỏ, có màu lục tía bên ngoài. Bên trong hạt chứa phần thịt mềm với tinh bột màu trắng ngà. Tâm sen, hay còn gọi là tim sen, là phần mầm của hạt sen, có màu xanh vàng hoặc lục sẫm.

Phân bố, thu hái và chế biến Tâm Sen (Embryo Nelumbinis)

Sen là loài cây phổ biến tại Việt Nam, được trồng nhiều nhất ở các vùng đồng bằng sông nước, đặc biệt là Đồng Tháp và An Giang. Trên thế giới, sen phân bố rộng rãi tại các vùng có khí hậu nhiệt đới và ôn đới, bao gồm châu Á và châu Mỹ.

Sen thường được trồng vào mùa xuân và mùa thu, sau đó thu hoạch vào mùa hè khi hoa và hạt sen đã phát triển đầy đủ. Tâm sen được thu bằng cách tách đôi hạt sen, lấy mầm sen ở giữa, sau đó phơi khô và bảo quản. Tâm sen thường được sử dụng dưới dạng trà hoặc bột pha uống.

Bộ phận sử dụng

Bộ phận sử dụng chính của sen trong y học là tâm sen – phần mầm nhỏ bên trong hạt sen.

Thành phần hóa học của Tâm Sen

Trong tâm sen chứa khoảng 0,89% đến 1,06% alkaloid, với các hoạt chất chính bao gồm:

• Methylcorypalin
• Amepavin
• 4’-O-methyl-N-methylcoclaurin
• N-methylisococlaurin
• Demethylcoclaurin

Ngoài ra, các hợp chất khác có mặt trong Tâm Sen (Embryo Nelumbinis) gồm:

• Lotusine
• Liensinine
• Isoliensinine
• Neferine
• Roemerin
• Nuciferin
• Anonain
• Pronuciferin

Các thành phần này mang lại cho tâm sen nhiều công dụng hữu ích trong y học hiện đại và cổ truyền, bao gồm cả khả năng an thần, chống co thắt, và giảm huyết áp.

Công dụng của Tâm Sen (Embryo Nelumbinis)

Theo Y học cổ truyền

• Tính vị: Tâm sen có vị đắng và tính hàn.
• Quy kinh: Quy vào hai kinh Tâm và Thận.
• Công dụng: Thanh tâm, giải nhiệt, an thần, tiêu phiền.
• Chủ trị: Các triệu chứng tâm phiền, nhiệt, khát nước, thổ huyết, tâm tình hồi hộp và mất ngủ.

Tác dụng dược lý

Tâm Sen (Embryo Nelumbinis) Chống co thắt cơ trơn

Hoạt chất demethylcoclaurin có trong tâm sen có tác dụng ức chế sự co thắt của cơ trơn, giúp giảm co thắt trong hệ tiêu hóa và cải thiện chức năng tiêu hóa. Điều này làm cho tâm sen trở thành vị thuốc hữu ích trong điều trị các chứng đau bụng do co thắt hoặc các vấn đề liên quan đến dạ dày và ruột.

Hạ huyết áp và ổn định nhịp tim

Hoạt chất liensinine cùng các alkaloid không kết tinh khác có trong tâm sen giúp giảm huyết áp hiệu quả. Khi liensinine chuyển hóa thành amoniac bậc 4, tác dụng hạ huyết áp kéo dài. Giúp ổn định hệ tuần hoàn. Ngoài ra, các hoạt chất như isoquinoline trong tâm sen có khả năng giãn nở mạch máu. Làm giảm nhịp tim và tình trạng bồn chồn.

Trị mất ngủ và an thần

Tâm sen thường được sử dụng để pha trà chữa mất ngủ, mặc dù hiệu quả an thần của tâm sen thấp hơn lá sen. Người ta thường hãm tâm sen khô với nước nóng và uống vào buổi tối để giúp dễ ngủ và cải thiện giấc ngủ sâu hơn.

Tâm Sen (Embryo Nelumbinis) Chống thao cuồng và ức chế loạn thần kinh

Tâm sen có khả năng giảm tình trạng thao cuồng, kích động và rối loạn thần kinh. Trong một số trường hợp điều trị tâm thần phân liệt, tim sen được sử dụng để kết hợp với aminazin nhằm giảm liều lượng và độc tính của thuốc aminazin.

Chống oxy hóa

Nhờ chứa nhiều alkaloid có tác dụng chống oxy hóa, tâm sen giúp ức chế các gốc tự do và giảm viêm. Tác dụng này hỗ trợ trong việc duy trì làn da khỏe mạnh, ngăn ngừa mụn và giảm tiết dầu trên da.

Hỗ trợ tiêu hóa

Tâm sen chứa một lượng chất xơ đáng kể. Giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và ngăn ngừa các rối loạn như táo bón.

Tâm Sen (Embryo Nelumbinis) Giảm stress và căng thẳng tinh thần

Các hoạt chất alkaloid trong tâm sen không chỉ giúp ổn định tâm trạng. Mà còn có tác dụng giảm stress và căng thẳng, hỗ trợ trong việc cải thiện tình trạng lo âu kéo dài.

Lưu ý khi sử dụng Tâm Sen

Mặc dù tâm sen là một vị thuốc lành tính và phổ biến, nhưng nếu sử dụng quá mức có thể gây ra một số tác dụng phụ như:

• Hạ huyết áp đột ngột ở những người có huyết áp thấp.
• Gây khó tiêu nếu dùng quá nhiều trà tâm sen trong thời gian dài.

Vì vậy, nên sử dụng tâm sen một cách có liều lượng, kết hợp với chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh để đạt hiệu quả tốt nhất.

Tâm sen không chỉ là một vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền. Mà còn mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe, đặc biệt trong việc cải thiện giấc ngủ, giảm căng thẳng và điều hòa huyết áp. Với những thông tin chi tiết trên, hy vọng bạn đọc có thể hiểu rõ hơn về công dụng và cách sử dụng tâm sen trong cuộc sống hàng ngày.

>>> Xem thêm: Dược Thảo Thiên Phúc

>>> Xem thêm: Sử dụng Thiên Phúc